Theo đó, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ đã nhận được 59 ý kiến của các đại biểu trong phiên chất vấn sáng ngày 16/11.

Mở đầu chất vấn, đại biểu Dương Minh Ánh, Hà Nội hỏi 2 câu hỏi với Bộ trưởng về Đề án Ngoại ngữ 2020 trong giáo dục quốc dân với tổng kinh phí gần 9 nghìn tỉ đồng. Trong đó, giai đoạn 2008- 2015 đã tiêu hết 5 nghìn tỉ đồng nhưng sau gần 8 năm thực hiện, chưa đạt được mục tiêu như mong muốn. Với nhiều hạn chế và 4 nhóm giải pháp mà Bộ trưởng đã nêu trong báo cáo với Quốc Hội, ông có khẳng định, đến năm 2020 dự án này có đạt được mục tiêu như mong muốn hay không?

Câu hỏi 2, đại biểu Ánh đặt câu hỏi trong thông tư 01 của Bộ GD&ĐT quy định về khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam, ông đưa ra nghịch lý là chúng ta đòi hỏi trình độ ngoại ngữ của học sinh, SV cao hơn giảng viên, giáo viên. Theo Bộ trưởng, như vậy có đảm bảo tính logic?.

Trả lời câu hỏi trên đề án có đạt mục tiêu hay không, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định: Không!

Trước hết dạy và học ngoại ngữ là vấn đề lớn cần phải có thời gian và chi phí rất lớn. Khi xây dựng đề án, Bộ rất cố gắng đưa ra một lộ trình với quyết tâm cao. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, có gặp nhiều vấn đề về thời gian, về kinh phí... Với trách nhiệm Bộ trưởng, chúng tôi nhận trách nhiệm bám sát để thực hiện mục tiêu này.

Do đó gần đây chúng tôi cho rà soát để điều chỉnh về cách tiếp cận. Không phải Đề án 2020 chịu trách nhiệm đào tạo các vấn đề ngoại ngữ cho tất cả các nhóm đối tượng. Nếu đặt vấn đề như vậy là không khả thi mà phải tập trung vào các nhóm như: Chương trình nội dung phải được biên soạn có hệ thống, hội nhập quốc tế chứ không phải theo năng lực giáo viên.

Thứ hai, khâu chuẩn bị về năng lực giáo viên qua rà soát là chưa đạt, do đó chúng tôi nghiêm túc rút kinh nghiệm.

Thứ ba, những phương thức tổ chức giảng dạy tập trung thiết kế theo phương thức đào tạo trực tuyến từ xa, nhấn mạnh tới xã hội hóa. Với tinh thần tiếp cận ấy, sắp tới chúng tôi sẽ trình Chính Phủ phương án điều chỉnh về đề án này. Trong đó, có điều chỉnh các khung bậc. Thay bằng phân kinh phí cho địa phương thì nay tập trung cho chuyên môn.

Kinh nghiệm của Malaysia và Singapore từ khi độc lập, họ đã có một nền ngoại ngữ tương đối tốt nhưng khi đạt được trình độ tiếng Anh trung bình phải mất 38 năm. Do đó, phải có thời gian.

Tới đây, chúng tôi sẽ làm việc với Bộ Nội vụ và đương nhiên nhóm cán bộ có điều kiện phát triển, phải cho học thêm, tránh tình trạng mua bán chứng chỉ.

Đối với nhóm giáo viên không còn điều kiện dài nữa thì không ép. Một khi có lộ trình và đúng nhóm đối tượng thì sẽ khả thi.

Đại biểu Huỳnh Sang đặt câu hỏi về vấn đề đào tạo sau đại học, với thực trạng và yêu cầu thực tiễn cũng đã cho thấy, việc đào tạo sau đại học ở nước ta trong nhiều năm gần đây còn nhiều bất cập, chưa tương xứng với chất lượng đặt ra về đào tạo sau đại học cũng như yêu cầu cung cấp nhân lực chất lượng cao cho đất nước?

Đối với vấn đề đội ngũ trí thức dân tộc thiểu số trong giới trí thức, đại biểu Huỳnh Sang đặt câu hỏi, Bộ trưởng có giải pháp gì trong thời gian tới trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao nói chung và nguồn nhân lực chất lượng cao là người dân tộc thiểu số nói riêng?

Đại biểu Cao Thị Xuân, Thanh Hóa, đặt câu hỏi: Tình trạng sinh viên tốt nghiệp ra trường không có việc làm, tính đến nay có hơn 191.000 sinh viên không có việc làm gây lãng phí cho dân, cho nước? Trách nhiệm của Bộ trưởng xảy ra tình trạng trên và giải pháp thời gian tới?

Nhiều đại biểu khác đã đề cập tới vấn đề đưa sách Công nghệ giáo dục, phân luồng, thi THPT quốc gia 2017?, đề án Ngoại ngữ 2020...

Trả lời câu hỏi của đại biểu Huỳnh Sang, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng:

Hiệu qủa đào tạo nhân lực chất lượng cao phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, từ chương trình, nội dung đến điều kiện vật chất, giáo viên, tài chính trong nội bộ trường đại học. Ngoài ra, còn yếu tố khác như môi trường kinh tế - xã hội khách quan.

Nhìn chung chất lượng đào tạo của chúng ta đã được cải thiện. Tuy nhiên, một bộ phận không nhỏ không đáp ứng được yêu cầu chất lượng. Bộ GD&ĐT cũng đã ban hành các quy chế, quy định, chuẩn đảm bảo chất lượng đầu ra nhân lực. Tuy nhiên, hệ thống quản lý chất lượng bằng văn bản còn thiếu và chưa đồng bộ. Trách nhiệm trong khâu giám sát, chế tài cũng còn hạn chế. Trong quá trình đào tạo, gắn với đào tạo dân tộc có hai luồng ý kiến một là các cháu vào rồi ưu tiên, du di để các cháu ra trường; hai là thắt chặt, siết chặt đào tạo để các cháu ra trường phải có chất lượng. Tôi đồng ý hướng thứ 2.

Đảng, Nhà nước, Chính phủ rất quan tâm bồi dưỡng bằng việc xây dựng hệ thống trường bán trú, nội trú. Tuy nhiên quá trình xét đầu vào, thi tuyển chưa chặt chẽ, dẫn đến các cháu vào học rồi tốt nghiệp vẫn chưa đáp ứng yêu cầu.

Khi cử tuyển, chúng ta không chú ý đến định hướng nghề nghiệp chỉ quan tâm các cháu học tốt, gia đình khó khăn thì chọn nhưng không quan tâm yêu cầu, nhu cầu nhân lực của địa phương sau khi ra trường. Do vậy, ưu tiên, cử tuyển phải gắn với nhu cầu nhân lực, ngay cả đối với dân tộc thiểu số là giải pháp quan trọng trong việc đào tạo, phát triển nhân lực chất lượng cao là người thiểu số.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Cao Thị Xuân, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng:

Vấn đề dạy – học thêm có rất lâu rồi, gây bức xúc nhưng cũng là vấn đề có thật, tự thân. Chúng ta chỉ cấm dạy thêm học thêm biến tướng, tiêu cực. Bộ chỉ đạo địa phương, cơ sở giáo dục quản lý dạy thêm đúng hướng. Đến nay, vấn đề dạy – học thêm có xu hướng đi vào ổn định hơn nhưng vẫn còn hiện tượng dạy – học thêm biến tướng. Trách nhiệm của Bộ sẽ phải sát sao, phối hợp với cơ sở địa phương tăng cường giám sát.

Về bạo lực học đường, đây là vấn đề bức xúc và có xu hướng gia tăng. Trong số 22 triệu HSSV thì số có xu hướng bạo lực là số nhỏ. Nhưng số này cũng gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng giáo dục nói chung.

Ở đây có nhiều nguyên nhân về gia đình, xã hội, mặt trái kinh tế thì trường nhưng trách nhiệm của Bộ là giáo dục đạo đức, lôi sống. Đơn cử, Bộ sẽ dạy môn Giáo dục công dân từ cơ sở, xây dựng chương trình thực tế, thiết thực với cuộc sống, chú trọng việc bồi dưỡng đạo đức tốt đẹp cho học sinh.

Phân luồng theo Khung hệ thống giáo dục quốc dân

Trả lời câu hỏi của đại biểu Lê Minh Chuẩn về phân luồng, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng:

Xét chất lượng về kiến thức thì chúng ta không phải quá tệ. Nhưng khi ra trường, chắc chắn những yếu tố trải nghiệm, trình độ ngoại ngữ, công nghệ thông tin cũng đóng vai trò rất quan trọng. Do vậy, chúng tôi chỉ đạo điều chỉnh chương trình nội dung bám sát yêu cầu thị trường, có xin ý kiến của doanh nghiệp về yêu cầu chất lượng nhân lực. Tuy nhiên, Bộ cũng còn hạn chế ở chỗ chưa giám sát xem họ có ý kiến không. Tới đây, Bộ sẽ đẩy mạnh việc giám sát, phân luồng, định hướng.

Trong phân luồng từ lớp 9, các môn khoa học, công nghệ phải tăng. Nội hàm của chương trình phải thực tiễn, khi bố trí giảng dạy cũng phải thực tế, tránh “cưỡi ngựa xem hoa”. Khi vào THPT thì định hướng phân luồng nghề nghiệp rất rõ, nhưng hiện tại vẫn chỉ có 5% học sinh chọn theo hướng học nghề. Tới đây, chúng tôi chỉ đạo trong chương trình phổ thông và SGK phải đặc biệt chú trọng việc phân luồng, định hướng nghề.

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Khung hệ thống giáo dục quốc dân được các chuyên gia nước ngoài đánh giá rất cao kết hợp Khung trình độ 8 bậc của ASEAN thì tôi tin với khung trình độ này và đổi mới nội dung chương trình thì chúng ta mới đảm bảo chất lượng phân luồng. Bộ chỉ đạo, quán triệt sâu sắc việc xây dựng chương trình này, phối hợp các Bộ, đặc biệt là Bộ Thương binh xã hội.

Về kỳ thi THPT Quốc gia

Trả lời đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắc Nông) hỏi về phương thức thi trắc nghiệm trong kì thi THPT quốc gia? Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng:

Thi là phương thức để kiểm tra kiến thức còn nội dung chương trình không thay đổi, có khi thi tự luận, có khi thi trắc nghiệm tùy mục đích và tính chất của kì thi. Đối với mục đích của kì thi này, phải đảm bảo tính tòan diện, chống học tủ học lệch và đảm bảo minh bạch khách quan. Đây cũng là kì thi có số đông, hàng triệu em nên có nhiều phương thức thi, có thể trắc nghiệm hoặc tự luận. Phương thức nào cũng có những cái hay, cái hạn chế.

Quyết định chọn phương thức nào để tốt nhất với mục đích xét tốt nghiệp và các trường ĐH, CĐ dùng kết quả làm một trong căn cứ để xét tuyển vào ĐH. Chúng tôi đã tham khảo ý kiến rất nhiều, đã tìm hiểu và phần lớn các chuyên gia đều đồng ý với phương án thi trắc nghiệm đánh giá được số lớn, hàng triệu em và đánh giá được toàn diện, không học tủ, học lệch. Thi tự luận chỉ đánh giá được một số vấn đề , giáo viên dạy chỉ tập trung vào các vấn đề đó, không chú ý đến các vấn đề khác nên phải chấn chỉnh.

Thứ 2, kinh nghiệm Quốc tế, các nước như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản... đều thực hiện như thế. Các nền tiên tiến đều áp dụng phương thức đánh giá trắc nghiệm khách quan, không phải đưa câu hỏi ra vu vơ. Tuy nhiên, phải chuẩn hóa. Trong khi đó, thi tự luận chưa chắc đã chuẩn hóa được. Nếu áp dụng để thi học sinh giỏi trong mảng đó, có thể áp dụng thi tự luận nhưng đây áp dụng đại trà với số lượng học sinh lớn, phải công khai, minh bạch nên áp dụng thi trắc nghiệm.

Trước đây, chúng ta đã mất rất nhiều thời gian và tiền bạc cho việc coi thi, chấm thi, gian lận... rất tốn kém nên đây là phương thức quá độ trong việc tiến tới một phương thức tối ưu nhất.

Chúng tôi đã cân nhắc rất kĩ, phải lắng nghe rất nhiều, thậm chí mời chuyên gia đến Bộ để lấy ý kiến và cuối cùng đưa ra phương pháp như vậy. Hiện, ở các trường phổ thông, phần đa đều thấy rất tốt. Chúng tôi đã chuẩn bị rất nhiều năm, đã thi nhiều môn trắc nghiệm và đã thí điểm ở ĐHQG Hà Nội một số năm. Đây là từng bước để khách quan các vấn đề thi cử.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang và đại biểu Kim Thúy (Đà Nẵng) chất vấn thêm, đầu tháng 8/2016, Bộ mới công bố đề án đổi mới, có thể hiện sự lúng túng trong tổ chức thi THPT quốc gia 2017? Có nên xây dựng đề án đổi mới thi cử hay không?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho rằng:

Quá trình đổi mới thi cử đã trải qua thời gian dài. Từ năm 1975, 1990 đến năm 2005, thi “ba chung” và mới đây là thi THPT quốc gia. Mỗi kì thi, mỗi phương thức thi đều có nhiều ưu điểm và hạn chế. Trước năm 2015 chủ yếu thi “ba chung”, có nhiều kinh nghiệm nhưng theo Nghị quyết 29 về đổi mới toàn diện giáo dục, thi tốt nghiệp, thi ĐH, CĐ phải nhẹ nhàng, đỡ áp lực, đỡ tốn kém...

Việc thi “ba chung”, cuối tháng 6 thi tốt nghiệp, đầu tháng 7 thi ĐH, CĐ sau đó có 3- 4 cuộc thi về CĐ nên rất nhiêu khê và tốn kém. Nên Chính phủ đã yêu cầu phải đổi mới kì thi. Năm 2015, kì thi đã khá thành công. Trong đó, chỉ có việc rút hồ sơ nộp hồ sơ vào hơi rối loạn nhưng không làm cho kì thi không tốt.

Kì thi 2016, tỉnh nào thi tỉnh đấy. Sau kì thi, chúng tôi đã rút kinh nghiệm và thấy xã hội đánh giá tốt nhưng có hạn chế. Do đó, năm nay chúng tôi có cải tiến chỉ có một cụm thi, sử dụng đề thi của Bộ.

Việc đổi mới, mỗi năm sẽ hoàn thiện một chút. Đế năm 2016 có bước chuyển rất lớn là thi trắc nghiệm. Sắp tới là thi tổ hợp, học gì thi nấy, tập trung lớp 12 rất nhẹ nhàng. Do đó, đề thi cũng dần hoàn thiện theo. Vì vậy, để đáp ứng được Nghị quyết 29, đáp ứng yêu cầu quốc tế, không phải một hai năm có thể hoàn thiện được nhưng đạt tính ổn định về cơ bản.

Sang năm, chúng tôi sẽ có điều chỉnh. Về điều này, Bộ rút kinh nghiệm, chúng tôi đã cố gắng nhưng công tác truyền thông và tư vấn chưa đạt nên gây nhiều dư luận chưa tốt trong xã hội.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) chất vấn: Đầu tháng 8/2016 mới công bố đề án thi 2017 là quá vội vàng và lúng túng?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho hay:

Thông thường, phương án thi được công bố sau Tết Nguyên đán. Nhưng năm nay, Bộ đã công bố từ tháng 8 năm trước, ngay sau đó có cả 14 đề thi minh họa. Như vậy, không thể nói là vội vã.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy đã đặt câu hỏi sách Công nghệ giáo dục được đưa vào giảng dạy trường tiểu học trước khi có Nghị quyết 88 của Quốc hội về đổi mới chương trình SGK phổ thông có được Hội đồng thẩm định của Bộ GD&ĐT cho sử dụng hay không? Hội đồng thẩm định khi nào và gồm những ai?

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết:

Về công nghệ giáo dục tiểu học, chúng tôi rất đồng tình với ý kiến của đại biểu. Khi nhận nhiệm vụ, một trong những vấn đề mà chúng tôi quan tâm là rà soát tất cả những vấn đề mà cử tri đang bức xúc, thì có vấn đề. Xin ghi nhận với đại biểu, đây là vấn đề chúng tôi có ý kiến chỉ đạo tới đây phải có đánh giá thật sự khách quan.Những gì không phù hợp thì phải chỉnh sửa. Xin phép đại biểu chúng tôi sẽ gửi bằng văn bản.

Về vấn đề việc làm cho sinh viên sau khi ra trường

Trả lời câu hỏi của đại biểu về việc làm cho sinh viên sau khi ra trường, đặc biệt nhóm việc làm cho sinh viên sư phạm, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết:

Hiện, công tác dự báo thị trường lao động, tôi khẳng định là làm chưa tốt. Về giải pháp cho trường sư phạm, hiện cả nước có 114 đơn vị đào tạo sư phạm, tản mạn, dàn trải. Thậm chí cơ sở đa ngành cũng đào tạo sư phạm. Nếu giáo viên đào tạo chưa tốt, sẽ rất nguy hiểm. Do đó, chúng tôi sẽ tập trung rà soát chất lượng giáo viên từ mầm non đến ĐH, CĐ và chuyển đổi một số cơ sở.

Về con em dân tộc và nguồn cử tuyển, đây là chủ trương lớn của Chính phủ. Mặc dù rất khó khăn nhưng Chính phủ dành một phần trái phiếu Chính phủ để ưu tiên cho đầu tư giáo dục dân tộc nhưng vẫn chưa thấm tháp. Sắp tới, chúng tôi sẽ làm việc với Bộ Nội vụ và UBDT để có chính sách cụ thể về đối tượng này.

Bộ đã có chính sách nhưng thực sự Bộ chưa sâu sát. Tôi xin nhận trách nhiệm phải sâu sát hơn chứ không hẳn chỉ đưa ra thông tư, quy định, chính sách để việc dạy thêm- học thêm phải đúng. Thời gian qua, mặc dù đã có chấn chỉnh nhưng tình trạng này vẫn còn bức xúc.